W Polsce międzywojennej wiele było pism satyrycznych oraz karykaturzystów zapełniających swymi pracami ich łamy. Co chwilę Polacy widzieli kolejne karykatury najsłynniejszej postaci sceny politycznej, marszałka Józefa Piłsudskiego. Niewykluczone, że najlepszym autorem karykatur marszałka był Zdzisław Czermański (1900-1979). Znakomity ilustrator, swojego czasu także żołnierz. Oto jego historia

Rysowanie Czermańskiego

Rysowania uczył się w rodzinnym Lwowie; w latach 1923-1924 rysował pod okiem Kazimierza Sichulskiego. Od 1925 r. tworzył w Paryżu, a jego nauczycielem był słynny Ferdynand Leger. Później, w latach 1930-1931 przebywał w Londynie, na zaproszenie redakcji Graphic.

Potem przez 3 lata kontynuował naukę rysowania w Stanach Zjednoczonych. Tyle lat wykształcenia artystycznego przygotowało go do sukcesów, choć już w 1931 r. ukazała się publikacja “Marszałek Piłsudski w 13 karykaturach”. Wcześniej ukazywały się w Polsce, w czasopiśmie Cyrulik Warszawski.

Żołnierz i karykaturzysta

Dlaczego o Zdzisławie Czermańskim piszemy też jako o żołnierzu? Urodzony w 1900 roku Czermański już w wieku 14 lat wstąpił do Legionów. W 1917 r. służył w 3. Pułku Piechoty. Po I wojnie światowej wstąpił do Wojska Polskiego i walczył w wojnie z bolszewicką Rosją. Przygodę wojskową i służenie ojczyźnie jako wojak, zakończył w 1928 roku, w stopniu kapitana.

Jak widać, służba wojskowa i sztuka przeplatały się w jego życiu, aby w latach 30. doprowadzić do pasji, z której słynie do dziś. Wspomniana już publikacja “Marszałek Piłsudski w 13 karykaturach” zawierała sceny z najważniejszych okresów życia marszałka. Uchodzi za niezwykle celny cykl karykatur przedstawiających postać, która zajęła poczesne miejsce we współczesnej historii Polski.

Czermański w USA

Czermański miał 39 lat, gdy wybuchła II wojna światowa. 7 września 1939 r. wyjechał z Warszawy i przez Kowno, Sztokholm, a potem Amsterdam, dotarł do Paryża. Gdy wojska Rzeszy zdobyły Francję, przez Lizbonę dotarł do dalekiego Rio de Janeiro. Stąd pojechał do Stanów Zjednoczonych. Tworzył ilustracje publikowane przez Tygodnik Polski, Fortune i The Polish Review, Gdy zakończyła się wojna, jego rysunki publikowały słynne amerykańskie magazyny: Time, Life, Look i Esquire.

Zmarł w 1970 roku w Nowym Jorku. Wkrótce ponad 200 oryginalnych rysunków Czermańskiego, jego żona przekazała do Instytutu Piłsudskiego w Nowym Jorku.

Zdzisław Czermański: (c) Anegdoty.pl
Na podstawie: Żołnierz i karykaturzysta komendanta, Janusz Cisek, Rzeczpospolita, 2009.
Karykatury ze zbiorów Muzeum Karykatury.

Zobacz też:
> Karykatury.com